Khó thở, khò khè do mắc “bệnh chồng bệnh”

Bà Hiền, 70 tuổi, bị bướu giáp hơn hai năm không điều trị, nay bướu lớn chèn ép khí quản gây khó thở kéo dài, nguy cơ suy hô hấp.

Bà Hiền (ngụ Vĩnh Long) có tiền sử hen suyễn, điều trị bằng thuốc xịt (không rõ loại) 10 năm nay không hết. Ngoài ra, bà còn đau nhức xương khớp, tự uống thuốc Đông y (không rõ loại) trong nhiều năm. Hai năm trước, bà phát hiện bướu giáp (bướu cổ) nhưng không tái khám và điều trị.

Cách nhập viện hai tuần, bà Hiền khó thở, khò khè, ho đờm, không sốt. Đi khám tại cơ sở y tế, bà được chẩn đoán viêm phổi, cường giáp, bướu giáp nhân, hội chứng Cushing do thuốc (tự uống thuốc Đông y trị đau nhức xương khớp). Điều trị nội khoa 5 ngày, triệu chứng bệnh nhân có giảm nên được cho xuất viện. Một tuần sau bà khó thở nhiều hơn, ho đờm, ăn uống kém. Bà đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM thăm khám.

Ngày 2/10, ThS.BS Phạm Ngọc Minh Thủy, khoa Ngoại Tim mạch – Lồng ngực, Trung tâm Tim mạch, cho biết triệu chứng của bệnh nhân khởi phát từ 10 năm trước nhưng điều trị không đều, không rõ loại thuốc, hay tái phát và lần này trở nặng hơn.

Bác sĩ chỉ định xét nghiệm máu cho kết quả cường giáp, chụp MSCT ghi nhận bướu giáp kích thước 86x48x65 mm thòng xuống trung thất, chèn ép khí quản. Đoạn khí quản hẹp kéo dài 9 cm, chỗ hẹp nhất 3 mm (khí quản dài 15 cm, đường kính khoảng 12 mm). Đây là nguyên nhân khiến bà Hiền khó thở nhiều ngày qua. Nếu không được chẩn đoán đúng và điều trị kịp thời, bệnh diễn tiến nhanh có thể gây suy hô hấp, đe dọa tính mạng.

Theo TS.BS Nguyễn Anh Dũng, Trưởng khoa Ngoại Tim mạch – Lồng ngực, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, bà Hiền mắc nhiều bệnh cùng lúc, dấu hiệu hô hấp do bệnh lý viêm phế quản phổi chồng lấp với triệu chứng khó thở do bướu giáp lớn thòng trung thất chèn ép khí quản. Vì thế, êkíp đứng trước bài toán ưu tiên điều trị tình trạng nào trước cho bệnh nhân.

Ca hội chẩn toàn viện diễn ra với sự tham gia của bác sĩ nhiều chuyên khoa: Ngoại Tim mạch – Lồng ngực, Hồi sức tích cực, Gây mê hồi sức, Nội Tim mạch, Nội hô hấp. Các bác sĩ quyết định điều trị nội khoa tích cực trước nhằm kiểm soát nhiễm trùng, cường giáp. Bà Hiền được thở oxy, dùng các loại thuốc kháng sinh, kháng giáp, giãn phế quản, dự phòng kỹ thuật lọc huyết tương để ổn định tình trạng cường giáp trước mổ. Đồng thời, êkíp chuẩn bị sẵn sàng các phương án để có thể chủ động cho cuộc mổ cắt tuyến giáp.

Bác sĩ Dũng cho hay bệnh nhân bị béo phì (triệu chứng điển hình của hội chứng Cushing), cơ địa cổ ngắn, khí quản hẹp nhiều và kéo dài nên nguy cơ đặt nội khí quản khó. Để khắc phục, máy tuần hoàn ngoài cơ thể được chuẩn bị sẵn sàng, giúp hỗ trợ hô hấp trong lúc mổ cho người bệnh nếu không đặt được nội khí quản. Ngoài ra, bướu giáp lớn thòng xuống lồng ngực nên bác sĩ dự trù khả năng mở ngực trong trường hợp không thể lấy bướu giáp từ đường cổ.

Công tác chuẩn bị xong xuôi, ca phẫu thuật diễn ra. Bác sĩ Gây mê hồi sức dùng nội soi phế quản để khảo sát khí quản của bệnh nhân, từ đó lựa chọn kích thước ống nội khí quản phù hợp. Bà Hiền được đặt thành công nội khí quản, thông khí hai phổi tốt nên không cần chạy máy tim phổi nhân tạo.

Ê kíp mở đường mổ ở cổ, cẩn trọng bóc tách bướu giáp thòng và lấy lên được khỏi trung thất mà không cần chẻ xương ức. Điều này giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng xương ức, xương ức mất vững… Khí quản được giải phóng, cải thiện mức độ hẹp.

Sau mổ, bà Hiền được lưu ống nội khí quản để đảm bảo hô hấp tốt, đồng thời kiểm soát tình trạng nhiễm trùng, chức năng hô hấp của hai phổi. Sau hai ngày bệnh nhân dần ổn định, được rút nội khí quản và chuyển sang khoa Nội tiết tiếp tục điều trị cường giáp. Bà xuất viện sau đó một tuần, dự kiến khi tái khám sẽ được nội soi phế quản, chụp CT đánh giá mức độ hẹp khí quản để can thiệp nếu cần.

Bác sĩ Thủy thông tin, bướu cổ thòng trung thất (bướu cổ dưới xương ức) là tình trạng u tuyến giáp phát triển phía dưới, đi qua lỗ ngực vào khoang ngực. Bướu cổ thòng trung thất có thể xảy ra ở một hoặc cả hai thùy tuyến giáp, chèn ép khí quản, dính vào thực quản, mạch máu… Bệnh thường được phát hiện muộn sau 50 tuổi, tỷ lệ gặp ở nữ gấp 4 lần nam giới. Có tới 35-73% trường hợp bướu cổ thòng trung thất bị chèn ép khí quản.

Người có bướu cổ thòng trung thất thường không biểu hiện triệu chứng cho đến khi u lớn thu hẹp đường thở gây khó thở, nghẹt thở, thở rít. Tuy nhiên, các dấu hiệu này dễ nhầm lẫn với bệnh hô hấp. Nếu không được chụp X-quang hay CT ngực phổi, rất khó để phát hiện khối u.

Nguyên nhân phổ biến nhất gây bướu cổ là thiếu i-ốt. Để phòng ngừa bệnh, cần bổ sung đủ lượng i-ốt hàng ngày từ các thực phẩm như cá, sữa, muối ăn giàu i-ốt. Ngoài ra, nên đi khám sức khỏe định kỳ, gặp bác sĩ chuyên khoa Nội tiết để được kiểm tra chức năng tuyến giáp thường xuyên.

*Tên bệnh nhân đã được thay đổi