Khi phụ nữ bỗng dưng bốc hỏa

Chị Hạnh 41 tuổi, cảm thấy khó chịu, mệt mỏi, dễ “gây sự” với mọi người, mỗi đêm chị nóng bừng bừng, vã mồ hôi tưởng mắc bệnh lạ. 

Hạnh đang là kế toán một công ty tại TP HCM, khoảng 6 tháng nay chị không có kinh nguyệt, chưa đi khám do bận việc. Gần đây chồng, con trai thấy mẹ thường xuyên nổi nóng, cáu gắt vô cớ. Chị Hạnh cũng bị sếp nhắc nhở vì thái độ kém hòa nhã, đồng nghiệp cô lập, ở nhà thì chồng và hai con trai “sợ” mẹ hơn sợ cọp.

“Không hiểu sao người em dễ nóng giận, khó kiểm soát bản thân, khi qua cơn lại thấy mình có lỗi với người thân”, chị Hạnh tâm sự với BS.CKII Nguyễn Bá Mỹ Nhi, Giám đốc Trung tâm Sản Phụ khoa, BVĐK Tâm Anh TP HCM.

Để chẩn đoán bệnh, chị Hạnh được bác sĩ cho xét nghiệm nội tiết, FSH, định lượng LH và estradiol, kết quả xác định ngưỡng gần mãn kinh.

Tương tự, chị Hải An, vừa bước vào tuổi 40 thường xuyên bị nóng, mặt đỏ bừng bừng không rõ nguyên nhân. Cơn bốc hỏa kéo dài khoảng 5 phút, sau đó tâm tính chị cũng thay đổi dễ khóc, tủi thân, cáu kỉnh. Lâu dần chị trở nên chán nản, khô âm đạo, giảm ham muốn tình dục.

BS.CKII Nguyễn Ngọc Thoại, Trung tâm Sản Phụ khoa, BVĐK Tâm Anh TP HCM cho biết, chị Hạnh và An có những triệu chứng rối loạn vận mạch cụ thể là bốc hỏa (hot flashes) và thay đổi tâm trạng do tiền mãn kinh. Đây là triệu chứng phổ biến, có hơn 80% phụ nữ phải trải qua trong thời kỳ mãn kinh.

Cụ thể, họ có những cơn bốc hỏa khởi đầu đột ngột, cảm giác nóng mặt, trên ngực, sau đó lan ra toàn thân. Cảm giác nóng có thể kéo dài 2-4 phút. Bên cạnh đó thay đổi tâm lý, phức tạp hóa vấn đề, từ đó khó kiềm chế cảm xúc, dễ nóng giận, cáu gắt vô cớ.

Bác sĩ Ngọc Thoại cho biết, nguyên nhân khiến phụ nữ “bỗng dưng” bốc hỏa do sự suy giảm hormone sinh dục, suy giảm estrogen ở nữ giới tiền mãn kinh, mãn kinh.

Ở Việt Nam, độ tuổi mãn kinh trung bình của phụ nữ là từ 50 – 51 tuổi. Tuy chị Hạnh và An chưa mãn kinh, vẫn còn kinh nguyệt nhưng nội tiết sụt giảm dẫn đến biểu hiện nóng nực, vã mồ hôi, người ướt đẫm, chán nản, không có sức sống.

“Từ thời điểm có những triệu chứng tiền mãn kinh đến lúc phụ nữ hoàn toàn mãn kinh trung bình khoảng 5 năm. Nếu không được chữa trị chị em có nhiều ảnh hưởng cuộc sống, sức khỏe và quan hệ vợ chồng”, bác sĩ Ngọc Thoại nhấn mạnh.

Triệu chứng bốc hỏa chia theo nhiều mức độ, có thể bị nhẹ, không ảnh hưởng hoạt động thường ngày, mức độ nghiêm trọng có thể suy giảm lượng sống, nguy cơ mắc bệnh tim mạch thậm chí trầm cảm.

Bác sĩ Ngọc Thoại dẫn nghiên cứu vừa công bố tháng 3-2024 trên tạp chí Menopause cho thấy phụ nữ trong thời kỳ mãn kinh có cả chứng đau nửa đầu và các triệu chứng vận mạch (bốc hỏa và đổ mồ hôi). Qua theo dõi 2.000 phụ nữ từ 18-30 tuổi kéo dài trong 15 năm, ghi lại các biến cố về bệnh tim mạch cũng như đột quỵ, kết hợp với dữ liệu về tần suất đau nửa đầu và các triệu chứng bốc hỏa trong thời gian nghiên cứu. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng nguy cơ phát triển bệnh tim cao hơn 1,5 lần ở những phụ nữ thường xuyên bị đau đầu, bốc hỏa so với nhóm không mắc các triệu chứng này. Ngoài ra, những phụ nữ bị chứng đau nửa đầu kết hợp và các triệu chứng vận mạch có nguy cơ bị đột quỵ cao hơn 1,7 lần.

Bác sĩ Ngọc Thoại cho biết, điều trị chứng bốc hỏa ở tuổi tiền mãn kinh có thể sử dụng thuốc nội tiết hoặc phương pháp điều chỉnh lối sống. Phần lớn phụ nữ chỉ cần điều chỉnh sinh hoạt, thay đổi thói quen để bước vào thời kỳ mãn kinh một cách nhẹ nhàng. Một số cách hữu ích làm dịu thể trạng như sử dụng điều hòa, quạt giảm nhiệt độ phòng, tránh uống rượu, mặc quần áo thoáng mát, thấm hút mồ hôi, tăng cường uống nước, rau xanh, bổ sung vitamin E.

Nếu chị em có các cơn bốc hỏa từ trung bình đến nặng sẽ được bác sĩ cân nhắc chỉ định liệu pháp thay thế nội tiết tố bằng estrogen hoặc cả estrogen kết hợp với progestin. Như chị Hạnh được sử dụng thuốc nội tiết bổ sung dạng uống cải thiện estrogen và khô hạn âm đạo. Chị An được dùng nội tiết bôi ở vùng kín có tác dụng chống “khô hạn”.  Thuốc giúp bổ sung estrogen ở vùng âm đạo, giảm khô, tăng đàn hồi.

Sau 6 tháng bổ sung, các triệu chứng bốc hỏa của chị Hạnh và An giảm đi rõ rệt, quan hệ vợ chồng dần cải thiện. Các bệnh nhân tiếp tục tái khám định kỳ, duy trì nội tiết tố trong khoảng thời gian kéo dài, đồng thời kiểm tra sức khỏe thường xuyên để giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, ngừa loãng xương, gãy xương.

Bác sĩ khuyến cáo, khi có các dấu hiệu như khó ngủ, nóng bừng, đổ mồ hôi, giảm ham muốn, dễ thay đổi cảm xúc, cáu gắt… nữ giới nên đi khám bác sĩ chuyên về sản phụ khoa. Phát hiện và điều trị dấu hiệu mãn kinh, tiền mãn kinh sẽ giúp chị em có cuộc sống chất lượng, giữ gìn vóc dáng, bảo vệ hạnh phúc gia đình.

Tên nhân vật đã được thay đổi