Mổ bắc cầu mạch vành khi trái tim vẫn đập

Thay vì dùng hệ thống tuần hoàn ngoài cơ thể, bác sĩ tiến hành phẫu thuật bắc cầu mạch vành cho ông Liêm khi trái tim vẫn hoạt động bình thường.

Ngày 16/8, TS.BS Nguyễn Anh Dũng, Trưởng khoa Ngoại Tim mạch – Lồng ngực, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM cho biết, phẫu thuật bắc cầu mạch vành không tuần hoàn ngoài cơ thể (Off‐Pump Coronary Artery Bypass Grafting – OPCABG) là kỹ thuật ít xâm lấn, mang lại hiệu quả cao và có nhiều ưu điểm so với phương pháp truyền thống: vết mổ nhỏ hơn, thời gian nằm viện ngắn hơn, hồi phục nhanh hơn, giảm nguy cơ biến chứng sau phẫu thuật như nhiễm trùng, viêm (sưng), loạn nhịp tim, đột quỵ.

Phương pháp này đặc biệt thích hợp với những bệnh nhân bị xơ vữa động mạch động mạch chủ, bệnh mạch máu não, bệnh phổi mạn tính, xơ gan, suy thận, từng phẫu thuật bắc cầu trước đó…

Ông Liêm (60 tuổi, ngụ Khánh Hòa) có thói quen đi bộ 2km mỗi ngày. Một tháng nay ông đi chưa được 500m thì phải ngừng lại vì nặng ngực, khó thở. Vốn có tiền căn tăng huyết áp, ông lo đây là triệu chứng cảnh báo bệnh tim nên đến khám tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM.

ThS.BSNT Nguyễn Hồng Vinh, khoa Ngoại Tim mạch – Lồng ngực, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM đánh giá ông Liêm có biểu hiện đau ngực khi gắng sức mức độ vừa. Ông được thực hiện các khảo sát liên quan đến tim mạch như đo điện tim, siêu âm tim, chụp MSCT mạch vành. Kết quả ghi nhận mạch máu tim rải rác nhiều mảng xơ vữa, hẹp nặng (80%) ba nhánh mạch máu chính nuôi tim ở gần lỗ xuất phát.

Ê kíp tiến hành hội chẩn, cân nhắc nhiều yếu tố bao gồm thể trạng bệnh nhân còn khỏe, mạch máu tổn thương nhiều, chỉ số SYNTAX Score lên tới 35 (theo khuyến cáo của các Hội tim mạch Châu Âu cũng như Hoa Kỳ thì chỉ số này trên 23 là có chỉ định xem xét phẫu thuật), bác sĩ quyết định phẫu thuật bắc cầu ba nhánh mạch vành cho ông Liêm.

Bệnh nhân còn trẻ, mạch máu tim còn tốt, có thể thực hiện phẫu thuật bắc cầu mạch vành không tuần hoàn ngoài cơ thể. Bác sĩ Vinh lý giải, trong ca mổ bắc cầu mạch vành truyền thống, bác sĩ làm ngừng tim của người bệnh. Máy tuần hoàn ngoài cơ thể sẽ thực hiện công việc của tim và phổi trong suốt quá trình phẫu thuật. Nhưng đối với mổ bắc cầu mạch vành off-pump, bác sĩ sẽ thao tác trong tình trạng tim vẫn đập, tức là không cần làm liệt tim.

Ê kíp mở đường giữa xương ức để tiếp cận trái tim. Bác sĩ dùng dụng cụ chuyên dụng để giữ cho những vùng mạch vành cần thao tác giảm vận động, trong khi các vùng khác hoạt động bình thường nhằm đảm bảo chức năng tim. Tiếp đến, bác sĩ phẫu tích lấy các động mạch vú trong (ở thành ngực) của bệnh nhân để làm ba cầu nối cho ba nhánh mạch vành bị hẹp. Sau 4 giờ, hệ mạch vành được tái thông. Siêu âm thấy các cầu nối hoạt động trơn tru, cung cấp đủ lượng máu nuôi tim.

Ông Liêm được rút nội khí quản sau đó 3 giờ. Một ngày sau, ông trở lại sinh hoạt, vận động bình thường, không còn khó thở hay nặng ngực, được xuất viện sau 5 ngày.

Bác sĩ Dũng lưu ý, phẫu thuật bắc cầu mạch vành không tuần hoàn ngoài cơ thể là kỹ thuật khó, nếu thao tác không chuẩn xác sẽ dễ dẫn tới biến chứng như chảy máu, huyết khối gây đột quỵ, nhồi máu cơ tim, vấn đề về thần kinh do sai sót trong gây mê, nhiễm trùng, suy thận, loạn nhịp tim. Ngoài ra, nếu mổ không tốt lần đầu, bệnh nhân có khả năng phải trải qua nhiều ca phẫu thuật bắc cầu trong tương lai.

Tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, gần như tất cả các trường hợp mổ bắc cầu mạch vành đều triển khai kỹ thuật này.

Hầu hết những người từng trải qua ca phẫu thuật bắc cầu động mạch vành (có và không dùng tuần hoàn ngoài cơ thể) sẽ cần vài tuần để hồi phục hoàn toàn. Trong thời gian đó, người bệnh nên bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng, dành thời gian nghỉ ngơi nhiều, tránh các hoạt động quá sức hoặc những cú sốc tinh thần gây căng thẳng quá mức cho tim.

Bác sĩ Vinh khuyến cáo, bệnh nhân cần đi tái khám đúng hẹn để bác sĩ kiểm tra xem vết mổ đã lành chưa, các đoạn mạch nối có hoạt động tốt không… cũng như tư vấn khi nào có thể tiếp tục tập thể dục, nên tập theo hình thức và cường độ nào để không ảnh hưởng hiệu quả ca phẫu thuật.